Gdy spadkodawca sporządził testament, w którym pominął własne dziecko albo małżonka, to wtedy mogą oni skorzystać z ochrony jaką zapewnia im zachowek. W pewnych sytuacjach nawet rodzice spadkodawcy mogą skorzystać z zachowku.
Zachowek będzie też chronił dzieci lub małżonka spadkodawcy również wtedy, gdy w testamencie nie zostaną pominięci, ale okazuje się, że spadkodawca cały swój majątek (większą część) rozdysponował/darował za życia innym osobom.
Zachowek to roszczenie (żądanie) pieniężne , które ma zapewnić
, że część majątku rodzinnego zostanie w rękach osób najbliższych dla spadkodawcy.
W ramach zachowku nie można domagać się wydania nieruchomości lub jej części albo innego składnika majątku stanowiącego spadek.
Jeżeli dziecko spadkodawcy jest nieletnie w chwili śmierci spadkodawcy należy się udział 2/3 części tego co by otrzymało, gdyby dziedziczyło lub składnik majątku nie został wytransferowany darowizną z majątku spadkodawcy. Podobnie 2/3 części należałoby się takiemu dziecku spadkodawcy lub jego małżonkowi albo rodzicom, gdyby osoby te były niezdolne do pracy.
W pozostałych przypadkach tj. gdy dziecko/małżonek/rodzic spadkodawcy są pełnoletni i zdolni do pracy mogą ubiegać się o połowę tego, co by dostali, gdyby nie zostali pominięci w testamencie albo w spadku byłby składnik majątku rozdysponowany wcześniej darowizną.
2/3 albo 1/2 ale z czego zapytasz?!OK
Przykład
Spadkodawca ma żonę , dwoje dzieci i jednego rodzica. Na podstawie kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności dziedziczyliby małżonek i dzieci spadkodawcy. Rodzice spadkodawcy nie dziedziczą w zbiegu z wnukami , co oznacza, że na podstawie ustawy dziedziczyliby tylko wtedy, gdyby spadkodawca nie miał dzieci lub zmarłyby one przed nim.
Mamy zatem troje spadkobierców, z których każdy dziedziczyłby po 1/3 części spadku (dziedziczą po równo).
W ramach zachowku każdej z tych osób, jeżeli są pełnoletnie i zdolne do pracy, przysługuje roszczenie o zapłatę 1/6 część spadku (połowa z 1/3 części , w której by dziedziczyli).
Jeżeli, którekolwiek z dzieci spadkodawcy jest nieletnie albo małżonek lub dzieci są niezdolne do pracy to ich zachowek wyniesie więcej tj. 2/9 części spadku (2/3 z 1/3 części spadku jaką te osoby na podstawie ustawy dziedziczyłyby).
Wydziedziczenie
Spadkodawca nie jest też pozbawiony narzędzia, którym może pozbawić własne dziecko albo małżonka albo rodzica zachowku. Wydziedziczając te osoby w testamencie powoduje, że nie będą one mogły skutecznie wystąpić o zapłatę zachowku.
Wydziedziczyć można jednak tylko w paru przypadkach i nie wystarczy, aby się na poniższe okoliczność powołać w testamencie. Podane okoliczności muszą zaistnieć w rzeczywistości, w przeciwnym wypadku wydziedziczenie jest nieskuteczne.
Okoliczności warunkujące skuteczność wydziedziczenia to:
- Uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- Dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- Uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Dochodzenie zachowku
Dziecko spadkodawcy, jego małżonek i rodzice mogą zgłosić żądanie zapłaty zachowku do osoby, która zamiast nich otrzymała w testamencie spadek.
Podobnie ww. osoby mogą zgłosić żądanie zapłaty zachowku do osoby, na rzecz której spadkodawca za życia dokonał darowizny wyzbywając się składników majątkowych, które przypadłyby spadkobiercom (dzieciom, małżonkowi albo rodzicom) w spadku.
Tutaj należy jednak pamiętać o ważnym ograniczeniu. Obdarowany nie będzie odpowiadał za zachowek jeżeli swoją darowiznę otrzymał na dalej niż dziesięć lat wstecz licząc od daty śmierci darczyńcy/spadkodawcy i równocześnie nie jest on krewnym darczyńcy/spadkodawcy uprawnionym do dziedziczenia po nim. Jeżeli obdarowany jest równocześnie spadkobiercą (np. Inne dziecko spadkodawcy, jego małżonek, rodzic) to niestety nie ma do niego zastosowania ograniczenie czasowe dotyczące daty dokonania darowizny. Taki obdarowany, niezależnie kiedy otrzymał darowiznę od spadkodawcy, będzie zobowiązany do zapłaty zachowku pozostałym spadkobiercom.
Jeżeli zobowiązany do zachowku nie zdecyduje się dobrowolnie uiścić zachowek to wówczas pozostaje wystąpienie do sądu z pozwem o zapłatę.
Na zgłoszenie pozwu o zapłatę zachowku jest 5 lat od daty śmierci spadkodawcy, po tym terminie roszczenie będzie przedawnione.
Polecam Ci również mój podcast
Krąg przestępstwa oraz podcast prowadzony wspólnie z
adw. Danielem Anweilerem Anatomia przestępstwa:
#10
OBROŃCA OSOBY ARESZTOWANEJ
#9
ARESZT POLICYJNY I SĄDOWY
#8
TALON NA PACZKĘ DO ARESZTU ŚLEDCZEGO
adw. Mateusz Szymkowiak
